In mijn begin twintiger jaren boekte ik een last-minute-reis via een reisbureau. De enige aanbieding die over was in mijn vakantieperiode, was de bestemming Florida. Naast dat dit de eerste vliegreis betrof in mijn leven, werd ik geconfronteerd met vele andere nieuwe zaken. Zo was het een probleem om aan “normaal” voedsel te komen. Zoals in dat land de fastfoodketens al jaren hun intrede hadden gedaan, was voor mij of voor onze Nederlandse begrippen een unicum (Zeeuws Meisje die ik ben). In die tijd had ik een chronisch vermoeidheidssyndroom, wat niet bevestigd was door de reguliere geneeskunde, maar al vanaf pubertijd kampte het lichaam met een zeer vervelende vermoeidheid en immuniteitsklachten. Intussen had ik zelf uitgevonden dat voeding er toch iets mee te maken had en was inmiddels aan de slag gegaan met het boek “Een leven lang fit” van Harvey Diamond. Veel groentes, ’s morgens fruit/ -sappen of gekookte groentes. 

Eenmaal aangekomen in dat Florida stonden de “Francen” niet hoog, gezien het voedsel aanbod. Dus een koelbox gekocht, eigen voedsel in winkels en een barbecue zodat ik zelf kon picknicken met warm voedsel. Na verloop van tijd werden ook wel restaurants ontdekt waar beter eten werd aangeboden. 

Florida kent ten zuiden van het schiereiland een reeks kleine eilandjes dat “the Keys” wordt genoemd en hier wonen aardig wat mensen van nog zuidelijker afkomst. Een Cubaans restaurant viel in het oog en wat daar werd aangeboden blijft opvallend in mijn herinnering. Er was weinig keus en we waren afhankelijk van wat die dag op het menu stond. Er kwam een bord met rijst, zwarte bonen en een stukje witte vis uit de keuken. In eerste instantie zag ik dit ogenschijnlijk saaie bord niet zo zitten, om achteraf blij de deur van dit erbarmelijke restaurant te verlaten. Dit ongecompliceerde, pure gerecht, deed precies met het lichaam wat het nodig had. Zwarte bonen, kun je je indenken……. In Zeeland, of toch het gezin waarin wij opgegroeid zijn, kenden we twee keer per jaar snert, één keer per jaar of per twee jaar bruine bonen soep (brrr..) en verder in de winter wel eens bruine bonen met spek, appelmoes en aardappelen. We hadden nooit van zwarte bonen gehoord, laat staan gezien. 

Dit verhaal stamt uit de periode van voor mijn ontdekking van de Chinese Geneeskunde. Inmiddels weet ik wel anders en zie hoe groot de mogelijkheden zijn wat peulvruchten betreft. Het soortenrijk en de mogelijkheden om gerechten ermee te maken zijn gigantisch. “Ik ga er altijd zo van winden”, zeggen cliënten mij dan. De Oosterlingen hebben daar wel iets op gevonden. Kunstenaars als ze zijn in het bereiden van voeding en de vertering daarvan, zijn peulvruchten in sommige landen dagelijks voedsel. Vooral voor de landen waar met name vegetarisch gegeten wordt zoals India, zijn peulvruchten onontbeerlijk voor de inname van eiwitten. Ook in Maleisië staan ze al klaar bij ’t ontbijt in de vorm van gele dal (lang gekookte, gele spliterwten met overheerlijke kruiden erin). Het wordt aangeboden als een soort erwtensoep, maar heel licht. De kruiden die in de Oosterse landen worden gebruikt voor gerechten met peulvruchten zijn de clou van het verhaal. Kennen we in Europa het bonenkruid om bonen te verteren, in Azië wordt een skala aan kruiden en specerijen gebruikt.

Voor het bereiden van Dal (dal is een algemeen woord voor peulvruchten en ze worden in verschillende regio’s op diverse wijze bereid. Het is ook het woord voor het dagelijks gerecht zoals in India op elke hoek van de straat te vinden is ) zijn volgende kruiden nodig;

Komijn, Koriander zaad en blad, verse gember, knoflook, chili peper/Spaanse peper, kruidnagel, kaneel, kardemom, peperkorrels zwart, mogelijk ook kurkuma (geelwortel). Sommige van deze specerijen vallen in de Chinese Materia Medica (Kruiden medicijnen) onder de categorie “aromatische kruiden”. Sommige van deze genoemde kruiden vallen onder de zgn. “Carminativa”. Aromatische kruiden helpen damp op te lossen en in beweging te zetten, openen congesties in de spijsvertering en bloedvaten. (damp-vormend voedsel zijn o.a. vetten, melkproducten en suikers. Carminativa is de categorie planten die ingezet wordt om de spijsvertering te helpen ontleden en zo opgeblazenheid en volte gevoel tegen te gaan. Ze zetten de organen aan tot het maken van enzymen en galzouten. Hierdoor worden de transformatie en transportfunctie van de Maag en de Milt versterkt. (organen staan hier met hoofdletters omdat het om energetische systemen gaat). De peristaltiek van de darmen verbetert evenals de productie van maagzuur. Aromatische kruiden verhelpen opgeblazen gevoel en/of krampen in de buik. Kardemom helpt bij misselijkheid en braken of bij slechte eetlust. De gember, kaneel en de peper zijn warm van natuur. Het lichaam is warm en behoeft warm voedsel om een goed spijsverteringsvuur te handhaven. De maag is als het ware een kookpot met het spijsverteringsvuur eronder. Eiwitten, melkproducten en vetten zijn zwaar te verteren en zo helpen de kruiden en specerijen erbij om de damp niet in het lichaam op te slaan en het spijsverteringsvuur niet af te zwakken. Daarentegen voedsel goed te ontleden en voedingsstoffen beter op te nemen. Verder is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar gemberwortel. Het blijkt zelfs de structuur van de darmwand te verbeteren en dus behulpzaam te zijn bij het tegenwoordig veel voorkomen van doorlaatbare darm (Leaky Gut). Zo helpen gemberwortel en geelwortel (Kurkuma) ook bij ontstekingen van de darmwand zoals bij de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Mensen met droogte of hitte in de maag waarbij veel dorst en een grote eetlust bestaat, passen beter op met de warme kruiden als kaneel en pepers. Dit geldt ook voor stevige rokers waarbij de maag en darmen al droger en heter zijn. 

Peulvruchten bestaan in diverse soorten, kleuren en maten. De kleuren zijn eventueel te kiezen naar het element dat je gevoed zou willen hebben. Zoals voor velen bekend, bestaat er in de Traditionele Chinese Geneeswijze de theorie van de Vijf Elementen. Ieder element omvat bepaalde kwaliteiten en er wordt aan ieder element een kleur toegedicht. Je kunt met de kleuren van peulvruchten het element versterken; groene erwten, spliterwten voor het Hout-element, kikkererwten voor het Aarde-element, witte bonen voor Metaal, donkere kleuren als zwarte bonen of linzen voor Water etc. De meeste peulvruchten leiden verkeerde vochten (damp) uit om goede vochten/essentie op te bouwen. Het is heel goed voor vrouwen, met name in de overgang bijvoorbeeld. Veel vrouwen komen aan in gewicht (damp opbouw) en hebben te weinig eiwitten in het lichaam. Deze rode Adukiboon zou je bij het Vuurelement scharen, maar blijkt toch meer een affiniteit met de Milt-meridiaan te hebben. Damp uitleidend, bloed circulerend, ontgiftend en helpt diarree (vocht niet goed opgenomen in de darmen), mictiestoornissen (urine), weinig melkvloed (borstvoeding) en bij intestinale zweren.

De koude vruchten en -sappen, zoals vroeger gebruikt naar aanleiding van het eerder genoemde boek, blijkt overigens ook uit den boze volgens de Chinese Gezondheidsleer. Daar kom ik in een ander artikel op terug.

Oosterse gerechten waarin peulvruchten zijn verwerkt kunt u vinden onder volgende namen of benoemingen. (Aziatische receptenboeken of internet)

-sesamballetjes van kleefrijstedeeg met rode bonenpasta vulling (zoet gerecht)

-dal

-sambhar

Literatuur:

• ‘de keuken van India’, oorspronkelijke titel ‘a little taste of India’, door Priya Wickramasinghe en Carol Selva Rajah uitgeverij DE LANTAARn 2003.
• Chinesische Diätetik / Ute Englehardt en Carl-Hermann Hempen  2. auflage 2002, uitgeverij Urban & Fischer Verlag München.
• Chinese Herbology ans Pharmacology/ John K. Chen en Tina t. Chen/ Art of Medicine Press 2012 / ISBN:0-9740635-0-9